Podstawowe surowce wykorzystywane do produkcji papieru to: włókna roślinne, których dostarczają nam takie drzewa, jak: jodła, sosna, świerk, topola, buk, osika oraz rośliny jednoroczne, takie, jak: len, konopie, słoma zbóż, trzcina, oraz bawełna. Oprócz surowców podstawowych do produkcji papieru wykorzystujemy surowce wtórne – makulaturę i szmaty, które zawierają włókno roślinne.
W efekcie obróbki chemicznej z drewna otrzymuje się masę celulozową, a w efekcie obróbki mechanicznej – ścier drzewny. Z tych dwóch surowców uzyskuje się większość papieru na świecie.
Masa celulozowa powstaje w wyniku procesu, zwanego roztwarzaniem, polegającym na chemicznym traktowaniu roślinnego surowca włóknistego. Najważniejszym jej składnikiem jest czysta celuloza.
Ścier drzewny uzyskuje się na skutek mechanicznego ścierania drewna. Wyróżniamy tu ścier biały (głównie z drewna świerkowego), ścier chemiczny (jeżeli drewno poddano wcześniej impregnacji) i ścier brązowy ( najpierw zastosowano tu parowanie drewna pod ciśnieniem – najczęściej sosnowego)
O jakości papieru w zasadniczy sposób decydują surowce wybrane do jego wytworzenia.

Produkcja papieru obejmuje dwie fazy:

• Faza pierwsza to przygotowanie masy papierniczej. Pierwszym etapem jest rozwłóknienie, rozdrobnienie surowca – mielące noże gładzą, rozgniatają i tną masę; etap ten wpływa na prawie wszystkie późniejsze właściwości papieru. Następnie miesza się masę celulozową z dodatkami (wodą, barwnikami, klejem, rozdrobnioną makulaturą, kredą, glinką kaolinową). Dodanie kleju do masy papierniczej lub na powierzchnię papieru nadaje mu odpowiednią odporność na przenikanie rozlanych cieczy.
Przy pomocy jednej lub kombinacji kilku barwników i pigmentów barwiących można papierowi nadać odpowiednią barwę. Aby odsączyć masę papierniczą z nadmiaru wody przekłada się ją na specjalne sita i pozwala, aby woda wyciekła z masy.
Następnym krokiem jest spilśnianie papieru. Polega ono na odpowiednim rozłożeniu włókien papieru za pomocą walca Egutera. Wywiera on nacisk na spilśniającą się masę i odpowiednio rozkłada jej włókna.

• Faza druga to właściwa produkcja papieru, czyli łączenie na mokro włókien (spilśnienie) oraz sprasowanie ich we wstęgę. Wstęga papieru trafia do pras, gdzie traci dalszą część wody i zostaje sprasowana, po czym, przenosi się ją na cylindry suszące. Tam podgrzewana jest do temperatury 1200C (tutaj topi się żywica i odparowuje reszta wody). Dzięki temu wstęga formuje się równomiernie. Ostatnim etapem jest schłodzenie i zwinięcie wstęgi.

Podział i rodzaje papieru.

Papiery charakteryzują się składem włóknistym, gramaturą, przeznaczeniem, rodzajem powierzchni i barwą. Zasadniczo rozróżnia się dwie grupy papierów: papiery bezdrzewne (nie zawierające ścieru drzewnego) i papiery drzewne (zawierające ścier drzewny.
W zależności od składu włóknistego (rodzaju i zawartości podstawowych surowców) papiery dzieli się na 10 klas (pierwsza klasa odpowiada najwyższej jakości papieru, klasa dziesiąta – najniższej).

Podział ze względu na klasy papieru.

Klasa wytworu papierniczego jest określona za pomocą składu procentowego surowców włóknistych, które były użyte do produkcji wytworu. Czyli najpierw według zawartości włókien szmacianych, potem według zawartości włókien celulozy drzewnej i kolejno według zawartości ścieru drzewnego i włókien makulatury mieszanej.
Jeżeli najwięcej zostało użytych włókien szmacianych to wytwór papierniczy stanowi I klasę. Natomiast, gdy do produkcji zastosowano włókna makulatury mieszanej to wytwór papierniczy stanowi ostatnią 10 klasę.

* Papier klasy I i II – charakteryzuje się najwyższą trwałością i mocą. Służy do produkcji banknotów i jest wykorzystywany przy sporządzaniu ważnych dokumentów.
* Papier klasy III – określa się jako bezdrzewny (100% celulozy) i zalicza się do papieru specjalnego. Przeznaczany jest do wieloletniego przechowywania lub ciągłego posługiwania się nim (np. na zeszyty szkolne).
* Papier klasy IV – ma trwałość i wytrzymałość zbliżoną do papieru III klasy. Przeznaczany jest na druki specjalne.
* Papier V i VI klasy – jest on dostatecznie dobry, charakteryzujący się dużą wytrzymałością i wieloletnią trwałością (np. do druku książek).
* Papier klasy VIII – jest przeznaczany wyłącznie do druku gazet

Podział ze względu na gramaturę.

Do materiałów papierniczych zaliczamy (podział ze względu na gramaturę czyli masę jednego metra kwadratowego wyrobu papierniczego wyrażonego w gramach):

* bibułka (do 25 g/m2),
* papier właściwy (25-160 g/m2),
* karton (160-315 g/m2),
* tektura (powyżej 315 g/m2),

Rozróżniamy trzy zasadnicze gatunki tektury:

* białą, wykonaną ze ścieru białego;
* brązową, zrobioną ze ścieru drewna parowanego;
* szarą, wykonaną z włókien makulatury, szmat i innych.

Oprócz wymienionych są jeszcze gatunki tektury technicznej, np. budowlana, obuwiowa, do tłoczenia itp.

Podział papieru ze względu na jego strukturę.

* bibuła,
* brystol (bristol),
* karton,
* papier bezdrzewny,
* papier czerpany,
* papier kalibrowany,
* papier drzewny,
* papier kredowy,
* preszpan,
* tektura,

W zależności od przeznaczenia papiery dzieli się na grupy (np. papier drukowy, przemysłowo-techniczny, elektrotechniczny, pakowy) oraz rodzaje (zależnie od szczególnej przydatności), np.: papier drukowy gazetowy, elektrotechniczny, do oklejania blach.

Ze względu na rodzaj powierzchni rozróżnia się papiery:
szorstki,jednostronnie lub dwustronnie, gładki, matowy,
satynowany, żeberkowany, marszczony, prążkowany, karbowany, tłoczony i in.
Papiery mogą być również uszlachetniane przez powlekanie (np. kredowanie, gumowanie, parafinowanie), nasycanie (np. olejem, parafiną), laminowanie (np. papier na opakowania), drukowanie (np. tapety), foliowanie (np.: pudełka, standy), Lakierowanie np.: pudełka fasonowe, pudełka ozdobne, teczki firmowe itp.